Expo Vrijheidsmuseum over stiekem carnaval vieren tijdens de bezetting

In dit artikel:

In het Vrijheidsmuseum in Groesbeek is op 11 december een tentoonstelling geopend over carnaval tijdens de Tweede Wereldoorlog: Alaaf! & Heil Hitler! — Carnaval in crisis, oorlog en vrijheid. Curator en directeur Esther Horsten legt uit dat het museum wil laten zien hoe het gebruikelijke volksfeest vóór, tijdens en na de bezetting veranderde: officieel verboden door de bezetter, maar vaak heimelijk doorgegaan in Gelderland, Noord-Brabant en Limburg.

Bezoekers worden vooraf gewaarschuwd: in de zaal is speciaalbier met een etiket waarop Adolf Hitler is afgebeeld te koop. De afbeelding is afkomstig van een Zwitserse spotprent uit 1933 en de fles wordt expliciet gepresenteerd als een antifascistisch statement; het museum benadrukt dat dit zorgvuldig is afgewogen om niet te trivialiseren.

De expositie is volledig door het museum samengesteld en bevat spullen en beeldmateriaal uit Zuid-Nederland. Onder meer uit Roermond is de originele prinsenmuts van Rein I (1946) te zien; verenigingen zoals Jocus uit Venlo en L1 leverden foto’s en film. Er zijn persoonlijke verhalen, zoals dat uit Tegelen waar dorpelingen in 1944 tot Maria baden en beloofden 25 jaar geen carnaval te vieren — de optocht keerde echter al zeven jaar na de oorlog terug.

Horsten benadrukt dat de naoorlogse viering juist massaal werd omdat mensen het feest jarenlang moesten missen: carnaval is volgens haar geen oppervlakkig vermaak maar een diepgewortelde traditie.