Migratie een vloek en een zegen voor Heerlense scholen
In dit artikel:
Heerlen kampt al decennia met teruglopende geboortes en bevolkingskrimp, maar die trend lijkt te kantelen doordat de stad vanaf 2023 weer licht groeit. In 2024 bedroeg het geboortecijfer in Heerlen 1,32 — onder het Nederlandse en Limburgse gemiddelde — en volgens het CBS wordt voor 2025 een inwonertal van ongeveer 87.614 verwacht. Historisch lag de bevolking veel hoger: rond 2000 telde Heerlen nog circa 95.000 inwoners, in 2010 ongeveer 89.000.
De langjarige daling had grote gevolgen voor het onderwijs: bij SVO|PL, de stichting voor voortgezet onderwijs in Parkstad, kromp het leerlingenaantal van rond 10.000 naar circa 6.000. Sinds ongeveer 2010 is die daling gestabiliseerd, maar scholen blijven afhankelijk van leerlingenaantallen voor hun financiering en kijken naar demografische data om toekomstige bezetting in te schatten. Hoogleraar Frank Cörvers wijst erop dat economische neergang en ontkerkelijking mede verklaren waarom minder kinderen worden geboren.
De recente groei van de Heerlense bevolking komt vooral door in-migratie. In 2025 trokken 578 mensen naar Heerlen — 422 uit andere Nederlandse gemeenten en 156 uit het buitenland — waardoor nieuwe leerlingen de leerlingentallen op peil houden. Scholen hebben bijvoorbeeld bij het Emma College speciale schakelklassen voor nieuwkomers die in twee jaar instromen in regulier onderwijs. Ook trekt een praktijkschool leerlingen uit de hele regio; die regionale functie leidt tot aanwas van buiten Parkstad.
De samenstelling van de nieuwkomers brengt echter extra uitdagingen. Veel van de nieuw aangetrokken gezinnen hebben lagere inkomens doordat woningen in Heerlen relatief goedkoop zijn. Scholen zien dat kinderen uit kwetsbare huishoudens vaak met extra zorgbehoeften binnenkomen: een “rugzakje” met leer- en gedragsproblemen, achterstanden of sociale problemen. Dat betekent meer differentiatie en inzet van ondersteunend personeel zoals psychologen en orthopedagogen, en legt druk op leraren. In Parkstad leeft ongeveer één op de zeven kinderen in armoede.
De sterke doorstroom in sommige wijken vergroot problemen: het Nationaal Programma Heerlen-Noord constateerde dat 34 procent van mensen met een bijstandsuitkering van buiten Heerlen kwam, en dat van de 56.000 inwoners er 32.000 verhuizingen plaatsvonden. Ook gaat een kwart van de kleuters niet naar opvang in Heerlen. De gemeente wil met een nieuwe toepassing van de zogeheten Rotterdamwet meer invloed op de samenstelling van buurten krijgen, in de hoop de concentratie van armoede te verminderen en zo een gemengdere schoolpopulatie te bevorderen.
Voor de lange termijn zijn de demografische vooruitzichten zorgelijk: Limburg heeft relatief weinig geboorten, wat effecten heeft op onderwijs, arbeidsmarkt, zorg en wonen. Tegelijk zijn er onzekerheden die alles kunnen veranderen: grootschalige investeringen of projecten (zoals de voorgestelde Einstein Telescope of extra defensie-inzet) zouden weer nieuwe gezinnen en leerlingen naar de regio brengen. Bestuurders en schoolleiders benadrukken daarnaast dat naast cognitieve vaardigheden ook veerkracht en mentaal welbevinden belangrijk zijn voor het schoolsucces van leerlingen. L1 besteedt hieraan van 10–14 november verder aandacht.