Vogelgriep raakt boeren financieel: 'Binnen paar uur ben je pluimveehouder af'
In dit artikel:
"Het is een loterij die je niet wil winnen," zegt Theo Coumans uit Nederweert over de vogelgriep. In 2022 werd zijn kalkoenenbedrijf getroffen: binnen enkele uren moesten 20.000 dier en gehaald worden, stallen werden gereinigd en verzegeld, en zijn bedrijf stond leeg. De uitbraak liet hem niet alleen zonder dieren achter, maar ook zonder werk.
Het vogelgriepseizoen is momenteel volop aan de gang; ondanks een landelijke ophokplicht die al ruim een maand geldt, werden gisteren opnieuw pluimveebedrijven in onder meer Limburg positief getest. Bij Coumans begon het met verdachte klachten bij zijn kippen; binnen tien uur bevestigde de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit de besmetting, waarna de ruiming snel volgde. Na een ruiming volgt een langdurig hersteltraject: stallen ontsmetten, mest verbranden en opnieuw inkopen van dieren — kosten die de boer zelf draagt.
Economisch heeft de sector deels voordeel en deels nadeel. Analist René Veldman (Rabobank) wijst erop dat de prijzen voor eieren en vlees globaal al ruim een jaar hoog zijn door toenemende consumptie. Tegelijkertijd zorgt grootschalige ruiming voor een krappe markt voor broedeieren en kuikens; producenten daarvan merken extra vraag, terwijl ook bij legkippen het virus blijft rondgaan. Ondanks goede jaren blijven ruimingen een flinke kostenpost.
De overheid dekt veel ruimingskosten via het Dierengezondheidsfonds, waarvoor jaarlijks premies worden afgedragen. Voor pluimvee staat er 97,8 miljoen euro klaar; de kans dat dat wordt overschreden is volgens een Kamerbrief van vorig jaar klein (ongeveer 1 procent), en alleen dan zou de overheid bijspringen. Alle overige kosten — met name de periode van stilstand voor een bedrijf (bij legkippen vaak tot twintig weken) en het opnieuw opstarten — zijn voor de ondernemer zelf.
Verzekeringsopties zijn beperkt: Allianz Agrar is momenteel de enige verzekeraar die in Nederland dekking voor dergelijke leegstand aanbiedt. Bemiddelaars zien een stijgende interesse, mede doordat bedrijven groeien en daardoor potentiële schade oploopt. Toch is het verzekeringsniveau in Nederland veel lager dan in landen als Duitsland, waar bijvoorbeeld hypotheekvoordelen worden gegeven bij afsluiting.
Sommige houders stoppen met het vak; Coumans zelf is inmiddels gestopt, al niet vanwege vogelgriep. Wel horen veel gestopte collega’s dat de jaarlijkse dreiging meewegde in hun beslissing. De onvoorspelbaarheid van besmetting maakt het risico voor pluimveehouders structureel hoog.