Wie wordt de nieuwe premier van Nederland? Wat zijn de kansen voor Timmermans en Wilders?
In dit artikel:
Twee Limburgse lijsttrekkers zouden na de verkiezingen van 29 oktober premier kunnen worden: Geert Wilders uit Venlo (PVV) en Frans Timmermans uit Maastricht (GroenLinks-PvdA). Peilingen geven de PVV een duidelijke voorsprong met iets meer dan dertig zetels, maar die leidende positie vertaalt zich waarschijnlijk niet in het premierschap voor Wilders. Hij wordt door veel partijen als onbetrouwbaar gezien omdat hij in het verleden kabinetten liet vallen, en de meeste partijen sluiten een coalitie met de PVV uit.
Bij de vorige formatie leidde de grootste partij ook niet tot het premierschap; andere coalitiepartners weigerden de PVV volledig te volgen, en de partij stapte later uit de regering omdat beloften over een strikt asielbeleid weinig concreet opleverden. Hoewel die breuk de PVV geen duidelijk kiezersverlies opleverde, blijft het probleem dat veel potentiële partners totaal niet met Wilders willen samenwerken — waardoor een kabinet onder zijn leiding vrijwel onhaalbaar is.
Timmermans voert GroenLinks en de PvdA aan en haalt al langere tijd rond de 25 zetels, vergelijkbaar met het CDA onder Henri Bontenbal. Als de PVV opnieuw de grootste partij wordt maar uitgesloten blijft, kan de tweede partij het formatieproces overnemen. Daarom wordt de vraag wie tweede wordt cruciaal: staat het CDA tweede, dan is Timmermans praktisch kansloos; staat GroenLinks-PvdA tweede, dan ontstaat er wel een mogelijkheid, maar nog geen zekerheid. De VVD sluit samenwerking met GroenLinks-PvdA uit, en het politiek klimaat lijkt momenteel rechter in plaats van linker te verschuiven, waardoor Timmermans het aan de gunfactor ontbreekt.
Kortom: Wilders heeft volgens de huidige verhoudingen nagenoeg geen kans om minister-president te worden; Timmermans heeft betere maar nog altijd beperkte mogelijkheden, afhankelijk van hoe kiezers de verhouding tussen PVV, GroenLinks-PvdA en CDA uitdrukken op 29 oktober. Uiteindelijk beslist het stemhokje. Voorafgaand aan de verkiezingen treden de lijsttrekkers van de zeven grootste partijen op 25 oktober om 19.30 uur aan in het Debat van het Zuiden, live te volgen op L1.